Zużycie części maszyn uprawowych. Poznaj czynniki wpływające na zużycie maszyn

Istnieje szereg czynników, które wpływają na zużycie maszyn i urządzeń rolniczych. Nieregularna wymiana płynów, niesystematyczne przeglądy, nieodpowiednie przechowywanie… To dopiero początek ich długiej listy. Co więcej, w dużej mierze wpływają one na koszty eksploatacji. O co tutaj chodzi? Sprawdź.

Podstawy eksploatacji maszyn

Eksploatacja maszyn rolniczych to działania, dzięki którym można efektywnie wykorzystywać maszynę przez cały okres ich użyteczności, począwszy od momentu jej przyjęcia, aż do momentu kasacji. Oczywiście, aby okres eksploatacji był jak najdłuższy, należy korzystać z urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem.

Jakie czynniki mają wpływ na zużywanie się elementów maszyny?

Do podstawowych czynników, które mają wpływ na zużywanie się elementów maszyny, zaliczamy te opisane poniżej.

• Brak ochrony przed korozją – jeśli nie ochronisz maszyn przed dużym zawilgoceniem, szybko dojdzie do powstawania rdzy. Szczególnie narażone są na to m.in. śrubki, nity oraz spawy.

• Nieodpowiednie przechowywanie – maszyny rolnicze należy odpowiednio przechowywać, najlepiej pod zadaszeniem, przy czym – jeśli pozostaną one na zewnątrz – należy dołożyć starań, żeby ochronić je przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych.

• Niesystematyczne mycie i nieprawidłowa pielęgnacja – nie chodzi tu tylko o to, aby maszyny dobrze się prezentowały, błędy te przyczyniają się do korodowania różnych komponentów oraz ich destrukcji.  Po wykonaniu pracy należy też zawsze umyć urządzenie, aby przedłużyć jego żywotność.

• Nieodpowiednia konserwacja – jeśli nie zadbasz o regularną konserwację, maszyny znacznie stracą na jakości oraz żywotności. Aby do tego nie doszło, należy pamiętać o aplikacji powłok ochronnych.

• Niewłaściwa eksploatacja – korzystanie z maszyny, które jest niezgodne z jej zastosowaniem, może doprowadzić z czasem do dużych awarii.

• Brak dokonywania regularnych przeglądów – nie dostrzeżesz wówczas drobnych usterek, które z czasem przekształcą się w większą awarię.

• Brak wymiany oleju, filtrów i innych płynów eksploatacyjnych – bez wymiany olejów, filtrów maszyn rolniczych i płynów eksploatacyjnych, mechanizmy znajdujące się w maszynie nie mogą odpowiednio działać.

Na maszyny wpływają też naturalne procesy starzeniowe, których nie można w pełni zatrzymać, można je jedynie spowolnić.

Co to jest zużycie części?

Zużycie to proces, który doprowadza do pogarszania się użyteczności poszczególnych komponentów oraz stanu technicznego urządzenia rolniczego. Stanowi on efekt wykonywanej przez nią pracy, a także wpływu warunków otoczenia oraz korozji. Można wyróżnić następujące rodzaje zużycia:

• Zużycie zmęczeniowe – powstaje w wyniku stosowania naprężeń kontaktowych.
• Zużycie plastyczne – powstaje w całej masie i warstwie wierzchniej.
• Zużycie adhezyjne – dochodzi do niego zwykle w wyniku niewielkich prędkości i dużych nacisków.
• Zużycie erozyjne – stanowi konsekwencję uderzenia twardych cząstek w powierzchnię powłoki polimerowej.
• Zużycie korozyjne – dotyczy metali i niemetali.
• Zużycie cieplne – pojawia się przy dużych naciskach oraz dużych prędkościach względnych poruszających się elementów.
• Zużycie kawitacyjne – dotyczy kawitacji przepływowej oraz kawitacji falowej.
• Zużycie ścierne – dochodzi do niego wtedy, gdy ubytek materiału w warstwie wierzchniej jest konsekwencją oddzielania cząstek w wyniku bruzdowania, mikroskrawania lub rysowania.

Przyczyny i formy zużycia układów w maszynach rolniczych

Można wyróżnić różne przyczyny i formy zużycia maszyn rolniczych. Poniżej pokrótce opisujemy ich przykłady.

Ruchome elementy maszyn

Zużycie części do maszyn uprawowych obejmuje m.in. elementy ruchome. Przyczyną tego zjawiska jest niesystematyczne aplikowanie warstwy smaru.

Łańcuchy i przekładnie

Zużycie części maszyn uprawowych to problem, który dotyczy także łańcuchów oraz przekładni. Aby do niego nie doszło, zalecamy regularne korzystanie z odpowiednich smarów oraz olejów – jeśli o tym zapomnisz, możesz szybko doprowadzić do destrukcji owych elementów.

Hydraulika

Przyczyną uszkodzeń układu hydraulicznego jest ich nieregularna konserwacja. Takie części do maszyn uprawowych, jak tuleje i zawory, szybko się psują również w wyniku nieregularnego wymieniania filtrów hydraulicznych i oleju hydraulicznego oraz ich nieprzepłukiwania.

Komponenty narażone na zabrudzenia

Często szybkiemu zużyciu ulegają również komponenty szczególnie narażone na zabrudzenia, a więc kurz, błoto czy szeroko rozumiany brud.

Silnik

Warto pamiętać, że chcąc zadbać o jak najdłuższą żywotność silnika, należy po skorzystaniu z niego wylać oraz przepłukać zbiornik, a następnie wlać do niego nowe paliwo.

Koszty eksploatacji ciągników rolniczych

Eksploatacja ciągników oraz innych maszyn rolniczych wymaga ponoszenia pewnych nakładów finansowych – określa się ją mianem kosztów eksploatacji. Do głównych kosztów eksploatacji zalicza się koszty utrzymania i użytkowania.

Jeśli chodzi o koszty utrzymania, uwzględnia się w nich koszty przechowywania, koszty amortyzacji, koszty uzyskania kredytów, koszty ubezpieczenia oraz koszt kapitału. Jednostkowy koszt utrzymania na jedną godzinę można otrzymać, dzieląc koszty utrzymania w roku przez przewidywaną liczbę godzin pracy. Jednostkowe koszty utrzymania związane są z intensywnością eksploatowania maszyn, a także okresem, w jakim się z nich korzysta.

Koszty użytkowania związane są z zaangażowaniem środków mechanizacji w procesie produkcyjnym. Jednostkowy koszt użytkowania maszyny oblicza się z kolei, biorąc pod uwagę powierzchnię terenu (np. 1 ha). Warto zaznaczyć, że w tym przypadku najistotniejsze są koszty paliwa i napraw – stanowią one największą część kosztów użytkowania oraz ogólnych kosztów. Na ilość zużytego paliwa wpływają m.in. takie czynniki, jak bieżąca kontrola stanu technicznego oraz umiejętna obsługa. Należy też regularnie czyścić filtry oraz wkłady filtrów powietrza, a także okresowo je wymieniać, aby zagwarantować optymalny dopływ powietrza do cylindrów i zapewnić dobry skład mieszanki paliwowo-powietrznej. Jeśli dochodzi do niepełnego spalania, doprowadza to do emisji dymu oraz obniżenia mocy. Niedrożność filtra przyczynia się z kolei do spadku ilości powietrza wlotowego o 10%, w wyniku czego zwiększa się zużycie oleju napędowego o około 20%.

Należy też pamiętać, że jednostkowe koszty użytkowania zwiększają się wraz ze wzrostem zużycia maszyny. Aby przywrócić zepsutym ciągnikom zdatność do użytkowania, trzeba też często sporo zapłacić. Warto dodać, że maszyny, których używa się rzadziej, cechują się wyższymi jednostkowymi kosztami użytkowania. To efekt dzielenia kosztów zakupu maszyny oraz innych kosztów stałych, które trzeba pokryć, bez względu na częstotliwość korzystania z danego urządzenia.

Z czego wynikają koszty użytkowania maszyny rolniczej?

Koszty użytkowania związane są z czynnym zaangażowaniem środków mechanizacji podczas procesu produkcyjnego. Zalicza się do nich m.in. koszty paliw oraz smarów, koszty napraw, a także koszty materiałów pomocniczych. Całkowita wartość tego rodzaju kosztów związana jest z ilością pracy, którą wykonuje rolnik. Z kolei jednostkowy koszt użytkowania maszyny, która pracuje w podobnych warunkach, to wartość stała. Warto zaznaczyć, że im wyższe zużycie maszyny, tym wyższe jednostkowe koszty jej utrzymania, a zwłaszcza koszty napraw. Co więcej, te mogą różnić się  w poszczególnych gospodarstwach, zależnie od pracy maszyny, a także jakości napraw oraz remontów.

Wpływ czynników na koszty eksploatacji ciągników i maszyn rolniczych

Na koszty eksploatacji ciągników oraz maszyn rolniczych mają wpływ przede wszystkim koszty amortyzacji – stanowią one aż 40-50% wspomnianych kosztów. Aby zminimalizować koszty amortyzacji maszyn, rolnicy decydują się często na przedłużenie okresu ich użytkowania i rozłożenie tych kosztów na dłuższy okres czasu. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku urządzeń, z których korzysta się dłużej, niż powinno, nierzadko odnotowuje się duży spadek wydajności w porównaniu do maszyn nowszej generacji, częściej trzeba je również naprawiać (w tym wymieniać coraz to kolejne elementy robocze). Finalnie może więc okazać się, że eksploatacja starych maszyn może być kosztowniejsza niż ciągników nowych z powodu sporych kosztów napraw. Wydłużenie okresu żywotności maszyn w celu zmniejszenia rocznych i jednostkowych kosztów amortyzacji doprowadza do zwiększania się całkowitych kosztów utrzymania maszyny o koszty ubezpieczenia oraz przechowywania.

Nie mniej istotna jest tutaj kwestia przechowywania maszyn. Warto zaznaczyć, że przechowując urządzenia na niezadaszanej przestrzeni, można pozbyć się kosztów garażowania, ale doprowadzi to do szybszej korozji. Na koszty eksploatacji wpływa też kontrola stanu technicznego ciągnika, którą trzeba wykonywać na bieżąco. Należy zadbać również o odpowiednią obsługę silnika – oba te aspekty wpływają na ilość zużycia paliwa. Aby móc na tym zaoszczędzić, zaleca się właściwy dobór oraz wymianę oleju silnikowego i filtra oleju, dzięki czemu powstają dobre warunki dla współpracujących ze sobą komponentów.